Nancy Thomas: Rhan 4

Ym mlog 4 o 5, mae Katie’n canolbwyntio ar fywyd Nancy o ganol y 1930au i ganol y 1940au.

‘There must have been more to Nancy than met the eye’ – Caitlin: Life with Dylan Thomas gan Caitlin Thomas a George Tremlett

Dechreuwn Ran 4 gyda rhywfaint o ddrama gan deulu Thomas. Ym mis Mehefin 1937, ysgrifennodd Dylan at ei rieni i’w hysbysu ei fod yn bwriadu priodi Caitlin, yr oedd wedi’i chyfarfod y flwyddyn flaenorol. Gwrthwynebodd ei rieni’n gryf a cheisiodd y ddau gael help Nancy a Haydn i ymyrryd. Ar 15 Mehefin, ysgrifennodd D J at Haydn, ‘I’m sure both Nancy & yourself must feel very upset over the insane idea of Dylan’s marrying in his desperate financial straits. Marriage, too, as I pointed out to him, would still further damn his potential success as a writer or poet…’ Awgrymodd Haydn ymyrryd trwy fynd i Gernyw i weld Dylan yn bersonol, ond gwrthododd DJ Thomas y syniad hwn. Fodd bynnag, ffoniodd Haydn fam Caitlin lle awgrymodd na fyddai Dylan yn fab yng nghyfraith delfrydol. Ar 20 Mehefin, ysgrifennodd Dylan at Nancy a Haydn yn gofyn am gael benthyg arian i helpu i dalu am gostau’r briodas – postiwyd y llythyr heb stamp. Er gwaetha’r holl ymdrechion, a oedd yn gyfyngedig oherwydd nododd D J na allent ‘wahardd y briodas’, priododd Dylan a Caitlin.

Ymddeolodd D J Thomas o addysgu ym mis Rhagfyr 1936, a phrydlesodd ef a Florence dŷ yn Llandeilo Ferwallt ar gyrion Abertawe, gan rhentu 5 Cwmdonkin Drive. Ar ôl byw yn Blashford yn Hampshire gyda mam Caitlin am chwe mis yn dilyn eu priodas, aeth Dylan a Caitlin i fyw gyda’i rieni ef am fis ym 1938. Byddai Nancy yn ymweld o bryd i’w gilydd. Disgrifiodd Caitlin olygfa lle’r oedd Nancy yn eistedd ar stôl wrth draed ei thad, yn darllen, wrth i Dylan a Caitlin fynd i’r tafarndai. Sylwodd ei bod yn ymddangos bod gan Nancy fwy o gysylltiad â’i thad na’i mam, a’i bod yn amddiffynnol iawn ohono. Cofiodd Caitlin ei bod yn gweld Nancy’n oeraidd a bod Dylan wedi dweud, ‘she lacked imagination and was a typical hockey-girl’. Honnodd Caitlin nad oedd hi’n credu bod hyn yn wir, ac yn sicr mae’n ddisgrifiad sy’n cael ei wrthddweud gan rai o gyfoedion Nancy. Yn wir, yn ystod ei blynyddoedd yn y Little Theatre, meddai Gweveril Dawkins am Nancy, ‘a lot of the time she burbled absolute rubbish, but she could keep a roomful of people in stitches’. Yn wir, ymddengys bod y fenyw yr oedd Caitlin yn ei chofio, y cydymffurfiwr smart iawn, yn bell o’r fenyw a ddisgrifir gan Paul Ferris yn Dylan Thomas: The Biography fel a ganlyn: ‘Once, helping to sew costumes, she pricked her finger and let out a stream of coarse language; the wardrobe mistress was shocked to hear such words from a girl whose family were so respectable.’

Os daeth Nancy yn gonfensiynol, yn ôl y sôn, ar ôl iddi briodi, byddai hyn yn newid yn fuan gyda dechrau’r Ail Ryfel Byd. Ymunodd â’r Gwasanaeth Tiriogaethol Atodol ac roedd mewn cangen o’r enw F.A.N.Y (yn fyr ar gyfer Iwmoniaeth Nyrsio Cymorth Cyntaf) yn gwasanaethu fel gyrrwr gyda’r fyddin. Ar ôl hyn, mae’r llinell amser ychydig yn aneglur, ond mae arwyddion o’r bywgraffiadau yn awgrymu iddi ysgaru Haydn ym 1940 ac ymuno â Swyddog gyda Byddin India yn Poona. Treuliodd holl gyfnod y Rhyfel yn India. Nid wyf wedi gallu cadarnhau p’un a gafodd ei galw i India ac wedi cwrdd â Gordon Summersby yno, neu ai cwrdd â Summersby oedd y catalydd ar gyfer ei hysgariad a’i bod wedi symud i India wedi hynny. Yn sicr, nid oedd Florence yn hapus i gael ysgariad yn y teulu, gan ddweud wrth bobl fod Haydn Taylor wedi marw yn hytrach na datgelu’r gwir. Nid yw’n helpu y gallai fersiwn Nancy ei hun o ddigwyddiadau fod yn annibynadwy. Meddai Gweveril Dawkins, un o’i ffrindiau agos: ‘Some of the reasons she gave me for leaving her husband were most improbable. I never believed them’.

Fodd bynnag, gwyddom o’r bywgraffiadau fod Nancy’n un o chwech o ferched i fynd gyda’r lluoedd arfog Prydeinig i Singapôr, yn dilyn ildiad Japan ym 1945. Mae gwefan Iwmoniaeth Nyrsio Cymorth Cyntaf yn datgan bod grŵp wedi cyrraedd Singapôr 2 awr ar ôl yr ildiad yn unig, yn cefnogi Byddin 14. Oedd Nancy yn eu plith? Mae’n siom ei bod yn ymddangos bod cyn lleied o ddogfennaeth yn ymwneud â Nancy mewn perthynas â’r rhyfel, ond byddaf yn parhau i chwilio ac yn adrodd am unrhyw ganfyddiadau mewn blog diweddarach os byddaf yn llwyddiannus. Yn ystod fy ngwaith ditectif llwyddais i ddarganfod cofnod priodas. Mae’n ymddangos bod Nancy a Gordon Summersby wedi priodi yn Calcutta ar 10 Rhagfyr 1945.

 Katie Bowman, Canolfan Dylan Thomas

This post is also available in: English